1887 yılında Fransız Reji Åžirketi tarafından Samsun’da Sigara Fabrikası kuruldu. Tapu kayıtlarında Samsun Reji Fabrikası hakkında ÅŸu bilgiler yer almaktadır: Sağı Ä°shak, Ä°lya, Nikoli, Panayi ve GümüÅŸhaneli Nikoli, Demirci Teofilos hane ve arsası, Solu Reji ambarı, arkası ve önü tarik.

 

Samsun Reji Fabrikası Çalışanları

 

1887–1897 yılları arasındaki dönemde 500 iÅŸçi ve 12 gözetimci, ÅŸehir ve yakın çevrede ve Sivas vilayetinde satılmak üzere ortalama yılda 60. 000 kilogram kıyılmış tütün üretti. Reji’nin Samsun’da deÄŸeri 40.000 liranın üstünde ve toplam 8. 000 metre kare alana sahip binaları vardı.  

 

1908 yılında Reji iÅŸçileri Kavala’dan sonra Samsun’da da greve gitmiÅŸlerdi. Reji binası önüne gelen iÅŸçiler rejide çalışan memurlarında greve katılmasını istemiÅŸlerdi. Bunu reddeden memurlardan birini dövmüÅŸler ve reji binasını taÅŸa tutmuÅŸlardı.   Birkaç gün sonra tekrar Reji fabrikası önüne gelen iÅŸçiler tekrar reji binasına saldırmak isteyince reji kolcularının ateÅŸi ile karşılamışlar ve birisi ağır olmak üzere üç iÅŸçi yaralanmıştı. 

               

Grev sonucu iÅŸçiler haklarını almışlar ve yüzde 30–40 zamlarla tekrar iÅŸbaşı yapmışlardı. 1921 yılında Anadolu Reji Ä°dareleri merkezi Samsun’da olan bir umumi müdür tarafından idare edilmektedir. Umumu Müdür sabık valilerden Midhat Beydir. Hükümet Reji mamulâtına müdahale etmemekte, yalnız iÅŸlerin mukavelename ahkâmına muvafık bir surette için hak murakabesini istimal eylemektedir.  Bu yıllarda cephede savaÅŸan askerlere Samsun Sigara Fabrikasının ürettiÄŸi sigaralar gitmekteydi.  

                   
Samsun Reji iÅŸçileri 16 Temmuz 1925 yılında ilk defa örgütlenmeye gitmiÅŸler ve “ Yaprak Tütün Ameleleri Rehberi Terakki Cemiyeti ' ni kurmuÅŸlardı. Rumeli’den gelen mübadil tütün ameleleri Kavala’da iken “Amele Birlikleri”nin maddi yararlarını görmüÅŸ olduklarından Samsun’da da bir “Amele BirliÄŸi“ kurmanın yararlarına olacağına inanmışlardı. Sermayenin ihmalkârlığına karşı amelenin haklarını koruyacak “Mesleki bir teÅŸekkül“ meydana getirmeyi düÅŸünmüÅŸlerdi. Amele arasında az çok okumuÅŸ fikren yükselmiÅŸ olan giriÅŸimcilerin gayreti ve yardımı ile Samsun’da ilk Türk Amele BirliÄŸi 16 Temmuz 1925 tarihinde kurulmuÅŸtu. Yaprak Tütün Ameleleri Rehberi Terakki Cemiyeti’nin üç yüzden fazla üyesi vardı. Bu cemiyet gündeliklerini ve geçimlerini bile temin edemeyen iÅŸçilerin verdiÄŸi kaydiye ve aylık ile yaÅŸatılmaktaydı.                                                                               

Cumhuriyet döneminde, Samsun Reji Fabrikası devlet eline geçince 1927 yılında üretim kapasitesini artırmak için Avrupa’dan bazı makineler getirilmiÅŸ ve fabrikanın iç düzeninde bazı deÄŸiÅŸiklikler yapılarak üretim kapasitesi artırılmıştı. 1927 yılında fabrika binasının harap olan yerlerinde onarım yapılmıştı. 1930- 1950 döneminde gerçekleÅŸtirilen atılımlar, daha sonra sürdürülememiÅŸtir. Samsun Sigara Fabrikası, 1970’li yıllara kadar üretim düzeyi bakımından Cibali ve Ä°zmir Sigara Fabrikalarından sonra üçüncü sırada idi. 

                

Üretim 1970’li yıllarda 8.000 tona yaklaÅŸmış, ancak 1980’li yıllarda fabrikanın önemi hızla azalmış ve yıllık üretim düzeyi 1980–1990 döneminde genellikle 2.000–3.000 ton arasında deÄŸiÅŸmiÅŸtir.