SAMSUN KENTSEL YÖNETİMİNE DAİR 55 PROJE ÖNERİSİ
13 Ekim 2015 Salı 12:59
Türkiye’de iç göçler sonucunda kentlerde bazı sorunların (gecekondulaÅŸma, iÅŸsizlik, konut, altyapı,ulaşım ve çevre sorunları, bölgelerarası yatırımlarda, kentleÅŸme oranlarında ve nüfus yoÄŸunluklarındaeÅŸitsizlik, kentle bütünleÅŸememe sorunu, özellikle metropol kentlerde hırsızlık, kapkaççılık gibi suçlarınartması vb) yaÅŸanılması kaçınılmaz olmuÅŸtur. Bu sürece hızlı ve kontrolsüz kentleÅŸme hareketleride katkı yapmaktadır.
KentleÅŸme olgusu, toplumun ekonomik ve toplumsal yapısındaki deÄŸiÅŸmelerin tümünden kaynaklandığı için; sadece bir nüfus devingenliÄŸi olarak görülürse eksik deÄŸerlendirilmiÅŸ olur.
Farklı sosyal ve kültürel özelliklere sahip grupların, kentsel yaÅŸam kuralları çerçevesinde yaÅŸamlarını sürdürdükleri yer olan Samsun kentimiz Karadeniz ve Türkiyemizin en önemli kentlerinden birisidir.
Samsunumuz, kırsal kesimde hızlı nüfus artışı, tarım alanlarının bölünmesi, tarım alanlarında makineleÅŸme, kentte iÅŸ imkanlarının artması, kentsel yaÅŸamın sosyal ve kültürel açıdan daha cazip hale gelmesi gibi nedenlerle kırsal kesimlerden ve yaÅŸam standartları bakımından daha düÅŸük imkanlara sahip yerleÅŸim yerlerinden göç eden insanların yerleÅŸmeleriyle birlikte, fizikselve sosyal dokularında bazı deÄŸiÅŸimlere uÄŸramakta ve bu deÄŸiÅŸim aynı zamanda Samsunumuzda birçok problemi de beraberindegetirmektedir.
Günümüz kentleri, Samsun kentimiz dünün kentlerinden oldukça farklıdır. Önceleri sadece toprak kullanma biçimi ve ulaşım ağından oluÅŸan kentlerin, artık duraÄŸan nitelik taşıyan dizgeler olarak deÄŸil, devingen bir dizge olarak ele alınmaları kaçınılmazdır. Çünkü kent bir toplumsal dizge olarak üretimin, tüketimin ve dolaşımın bir arada sürdürüldüÄŸü iÅŸlemler bütünüdür.
1. Yakın veya öngörülebilir bir geleceÄŸe yönelik olarak,Nelerin yapılmasının ve gerçekleÅŸtirilmesinin istendiÄŸini /tercih edildiÄŸini veyapılması düÅŸünülen iÅŸlerin nasıl gerekçelendirildiÄŸini, alanını nasıl kapsadığını ve neleri dışarıda bıraktığını, temel yaklaşımların ve yeÄŸlemelerin neler olduÄŸunu, ilkeleri,önerilerle ilgili temel öncüllerin neler olduÄŸunu, ele alış tarzını veönceliklerle ilgili genel tercihlerin neler olduÄŸunu, konular arasındaki baÄŸların ve iliÅŸkilerin nasıl kurulduÄŸunu, gösteren,yönelimin genel özelliklerine ve ana doÄŸrultusuna/ yönüne iÅŸaret eden,sorumlu olduÄŸu/ sayılabileceÄŸi alanın/ coÄŸrafyanın bütünü için kapsayıcı olan,vb.uygulamaya yönelik, temel ve sistemli bir Samsun Strateji Belgesi hazırlanmalıdır.
2. Samsun Strateji belgesini hazırlayacak olanların mutlaka profesyonel “politikacılar” olması gerekmez. Politikanın uygulanmasından etkilenen ne kadar grup/ taraf varsa, “müzakereci” bir politik sürece (politika metnin oluÅŸturulması, uygulanması, izlenmesi ve deÄŸerlendirilmesi) katılması yararlı olur.
3. Samsun kentinin, Profesyonel akademisyen ve politikacı gibi önderlere ihtiyacı vardır; ilgi alanındaki bilimsel bilgilerin ve güncel geliÅŸmelerin sürekli olarak izlenmesinde, geleceÄŸe iliÅŸkin öngörülerin yapılması ve gelecek tahayyüllerinin kurulmasında, farklı grupların düÅŸüncelerini dile getirmelerinde, birbirleriyle çatışmacı olmayan bir biçimde iletiÅŸim kurmalarında yardımcı olan, çoÄŸulcu bir tartışmanın sonuçlarını dikkate alan bir sonuca ulaşılmasını kolaylaÅŸtıran, vb bir iÅŸlev üstlenecektir. Bu nedenle “iyi politikacı ve akademisyen” yönetmek yerine “iyi yönetiÅŸimi” gerçekleÅŸtirmede fonksiyonel olan bir aktör olarak düÅŸünülebilir.
4. Samsun kent planında ne kadar topraÄŸa gereksinim olacağını kentin gelecekteki nüfusu, ekonomik yapısı ve toplumsal etkinliklerinin yoÄŸunluÄŸu belirleyecektir. Samsun Kent yönetimine ve planlama organlarına kent içinde toprak iyeliÄŸinin çok parçalanmış olmasını ortadan kaldırarak, yeniden düzenleme olanağı veren “düzenleyici birleÅŸtirim kuralı” (hamur kuralı) yetkili organlarca saÄŸlıklı, hakkaniyete göre kullanılmalı ve iÅŸletilmelidir. BaÅŸka bir anlatımla “düzenleyici birleÅŸtirim kuralı”nın uygulanmasına kent yönetimleri özen göstermelidir.
5. Samsunumuzda (2012 yılı itibariyle kayıt altına alınan engelli sayısı, 2013 yılı itibariyle 140 bini, 2015 itibariyle de 190 bini geçmiÅŸ durumdadır.Samsun'da engelliler ile ilgili süreÄŸen hastalığı olanlar yani ÅŸeker hastası ve böbrek yetmezliÄŸi gibi gruplarda engelliler gurubu içerisine girmektedir), Engelliler konusunun özel olarak ele alınması ve bu konuda yeni bir yönetiÅŸim modeli ortaya konulmalıdır.
6. Türkiye’de hızlı kentleÅŸmenin temel özelliklerinden biri de anakentlerin daha çok büyümesidir. Bundan dolayı anakentleri ve Samsun BüyükÅŸehir alanını yönetmek ve planlamak için özel modeller geliÅŸtirilmelidir. Siyasal sürecin öÄŸesi olarak görülen kent planı, bilimsel yöntemlere göre hazırlanmalı ve bu hazırlık aÅŸamasında yörenin özellikleri de dikkate alınmalıdır. Samsun kent planı, kentsel iÅŸlevlere yetecek büyüklükte toprağı, gelecekteki nüfusu ve gereksinimleri göz önünde bulundurmalıdır.
7. Samsunumuzda doÄŸal alan, sivil alan ve resmi alan arasındaki uyumsuzluklara, kısırdöngüye son verecek Samsunu ön plana çıkaracak yeni bir yönetiÅŸim yapısı uygulanmalıdır.
8. Samsunumuzdaki bürokratik makamlarda, yerel yönetimlerde ve milletvekilliÄŸi dağılımında Samsunumuzun tüm coÄŸrafi alanını, sosyal risk gruplarını, mahalli karakteri temsil edecek, yetenekli bilgili proje üreten yüksek donanımlı seçilmiÅŸ ve atanmış devlet görevlilerinin ön planda olacağı rasyonel bir yönetiÅŸim modeli geliÅŸtirilmelidir.
9. Samsunumuzda, Olası afetlere karşı önleyici diÄŸer boyutlarının da ek olarak (bölgeye uyarlı) ele alınacağı politikaların geliÅŸtirilmesi,
10. Samsunumuzda, göçün tersine olmasıyla ilgili öneri ve politikaların çalışma kapsamına alınması,
11. Samsunumuzda, Kırsal alan planlaması kapsamının geliştirilmesi,
12. Samsunumuzda, Kentsel çöküntü alanlarına yönelik önerilerin geliÅŸtirilmesi,
13. Samsunumuzda, yapılacak imar çalışmalarına hukuki dayanak saÄŸlanması,
14. Samsunumuzun küreselleÅŸme süreci karşısında nasıl tavır alacağının deÄŸerlendirilmesi.
15. Samsunumuzda, Kentsel kutuplaÅŸmayı önleyici politikaların geliÅŸtirilmesi,
16. Samsunumuzda Ä°mar planı Samsun kentinde mevcudu düzenleme amacı taşımasının yanında yeni geliÅŸmelere de yer verilmelidir.
17. Samsunumuzda, kent planlarında coÄŸrafi faktörlerin yeterince dikkate alınmadığı görülmektedir, bu alanda yeni düzenlemeler yapılması gerekmektedir.
18. Samsunumuzda, çevre düzeni planları kent planlarıyla uyumlu hale getirilmelidir.
19. Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı’nın (5449 sayılı Kalkınma Ajanslarının KuruluÅŸu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun çerçevesinde “Kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluÅŸları arasındaki iÅŸbirliÄŸini geliÅŸtirmek, kaynakların yerinde ve etkin kullanımını saÄŸlamak ve yerel potansiyeli harekete geçirmek suretiyle, ulusal kalkınma planı ve programlarda öngörülen ilke ve politikalarla uyumlu olarak bölgesel geliÅŸmeyi hızlandırmak, sürdürülebilirliÄŸini saÄŸlamak, bölgeler arası ve bölge içi geliÅŸmiÅŸlik farklarını azaltmak” amacıyla, 10.11.2008 tarih ve 2008/14306 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla kurulmuÅŸ bir kamu kurumudur. etkin çalışmasına yönelik denetleme fonksiyonu icra edilmelidir.
20. Samsun gibi tarihi kentlerin ve sit alanlarının korunması ve bu alanlarda kentleÅŸme hakkında öneri geliÅŸtirilmelidir, Önerilerin uygulamaya konulabileceÄŸi ayrıntılarıyla belirtilmeli,
21. Samsunumuzda, Gecekondu sorunlarının önlenmesine ve sosyal konut olgusuna yer verilmeli,
22. Samsunumuzda, Kent yönetimlerince arsa üretimi konusuna önem verilmeli,
23. Samsunumuzda, Toprak sınıflandırılmasına uyulmalı,
24. Samsunumuzda, Arazi deÄŸerleri haritası rasyonel esaslara göre hazırlanmalı,
25. Samsunumuzda, KentleÅŸmede yık-yükselt konusuna önlem alınmalı,
26. Samsunumuzda, Çevre-kentleÅŸme etkileÅŸimi daha kapsamlı ele alınmalı,
27. Kent yönetiminin etkinliÄŸinin nasıl saÄŸlanabileceÄŸine iliÅŸkin bilimsel bir modelleme geliÅŸtirilmelidir.
28. Samsunumuzda, Kırsal alanda, genel anlamda güvenlik ÅŸemsiyesi (sosyal güvenlik, saÄŸlık, eÄŸitim gibi) oluÅŸturulmalıdır.
29. Samsunumuzda, Kent nüfusunun sınıflandırılarak hizmet sunumunun bu grupların ihtiyaçlarına göre düzenlenmesine iliÅŸkin yeni bir yönetiÅŸim modeli ortaya konulmalıdır.
30. Samsunumuzda, Tarih ve koruma bilinci vurgulanmalı, tarih ve ekin varlıklarının yakınında yapı yasağına uyulmasına özen gösterilmelidir,
31. Samsunumuzda, Bölgeler arası geliÅŸmiÅŸlik farkının azaltılması için ne yapılacağının belirtilmesine iliÅŸkin yeni bir yönetiÅŸim modeli ortaya konulmalıdır.
32. Fiziki planlama çalışmaları kapsamında üniversite yerleÅŸke konusunun dikkate alınması saÄŸlanmalıdır.
33. Samsunumuzda, KentleÅŸme sorunlarının çözümüne yönelik gerçek kentsel verilere dayalı stratejik bir plan oluÅŸturulabilir,
34. Samsunumuzda, trafiÄŸin yoÄŸunlaÅŸması, taşıt araçlarının sayısının artması önemli bir sorun olarak görülmektedir. Bir yandan sinyalizasyonla trafik düzenlenmeli bir yandan da açık ve kapalı otoparklar geliÅŸtirilmelidir,
35. Samsunumuzda, Kent planı ile birlikte aktif uygulama araçları da öngörülmelidir,
36. Samsuna yönelik kurulan Samsun ve diÄŸer ÅŸehirlerdeki hemÅŸehri derneklerinin ( Samsun, 1805 dernekle Karadeniz bölgesi illeri arasında en fazla derneÄŸe sahip il durumundadır. Nüfusa orana bakarken de Samsun’un diÄŸer illere oranla daha yüksek bir deÄŸere sahip olduÄŸu görülmektedir), kentlileÅŸme ve hemÅŸehrilik bilinci üzerinde etkisinin artırılmasına yönelik yeni bir yönetiÅŸim modeli geliÅŸtirilmelidir.
37. Samsunumuzda çeÅŸitli sivil toplum kuruluÅŸlarının üyelerinin sosyoekonomik durumu, konut/çevre durumu ve örgütlülük durumu ile kentsel yönetime katılımalgılamaları ve katılıma dair politika önerileri arasındaki iliÅŸkiyi nitel ve nicel olarak ortaya koyacak bilimsel araÅŸtırmalar yapılmalıdır.
38. Samsunumuzda,hemÅŸehrilerimizin, sesinin daha iyi duyulabilmesi için tüketici grupları/ çevre grupları ve diÄŸer STK'lar desteklenmeli ilgili kamu kurumları güçlendirilmelidir elbette. Samsun kent mekanının oluÅŸumuna katılım bakımından, yapı kullanıcısı güçlendirilmeli, kullanıcının yasal hakları geliÅŸtirilmeli ve saygı gösterilmeli, çevrenin gelecekte nasıl ÅŸekilleneceÄŸi konusunda kamuoyu tartışmaları yapılmalıdır. Bununla birlikte, asıl sorun çok daha geniÅŸ kent toplumu kesimlerinin örgütlenebilmesi ve kentin toplumsal yaÅŸamında çeÅŸitli düzeyde alınan kararlara katılabilmesine olanak veren yeni bir yönetiÅŸim modeli geliÅŸtirilmelidir.
39. Samsunumuzda,Ucuzluk ve hız saÄŸladığı için gereksiz endüstriyelizasyona ve standardizasyona yönelmek, insanlık dışı ölçeklerdeki mahalleler- kent parçaları oluÅŸturmak veya kent iÅŸletmeciliÄŸine geçmek konularında, kentsel politika tercihlerine dikkat edilmelidir.
40. Samsunumuzda,EndüstrileÅŸme ve standartlaÅŸma, büyük ölçekli ve tekrarlanan üretimler bakımından kaçınılmaz olmakla birlikte, benzersiz toplumsal ve kültürel etkinliklere uygun düÅŸen ve her zaman kendisini tekrarlayan bir imalat iÅŸlemine uygun modellere dayanmayan teknik standartlar da geliÅŸtirilmelidir. Böylece, geleneksel malzeme ve geleneksel yöntemlerin (en azından elenmeye karşı koyabilen bazılarının) korunması ve geliÅŸtirilmesi saÄŸlanabilir. Bu durumda standartların, yerel kültürün gerekli ögelerini de içerecek biçimde yeniden üretilmesi gerekecektir.
41. Samsunumuzda,Kent ve yapılı çevrenin üretimini ilgilendiren politikaların geliÅŸtirilmesinde ve uygulama kararlarının alınmasında, endüstrileÅŸme-standartlaÅŸma-uzmanlaÅŸma ile ilgili tutum, yerel özelliklerin ve küçük ölçeklerin yok olmasına neden olacak nitelikte olmamalıdır.
42. Samsunumuzda,Kentin, kentsel çevrenin ve kentsel yaÅŸamın üretimiyle ilgili politikaların geliÅŸtirilmesinde küçük ölçeklerin dikkate alınması söz konusu olduÄŸunda, tasarımda ve yapı endüstrisinde mikro/ küçük ve orta ölçekli iÅŸletmelerin desteklenmesi, en azından, üretimde bu ölçekteki üretim birimlerinin varlığının, kentsel politikalar bakımından saÄŸladığı potansiyelin fark edilmesi, önem taşımaktadır. Bu bakımdan, küçük ve mikro giriÅŸimlerin yüksek kalitede yapı ve yapı elemanı üretmesinin teÅŸvik edilmesine yönelik politikalar geliÅŸtirilebilir.
43. Samsunumuzda,Yerel yönetimlerin mali politikalarının da, kayırmacılık deÄŸil, sorumluluk duygusuna sahip küçük yükleniciyi teÅŸvik etmesinin saÄŸlanması, mal ve hizmet alımı ihalelerinin, en küçük firmaların da katılımına olanak saÄŸlayacak biçimde yazılması, önem taşımaktadır.
44. Samsunumuzda,Araç kullanımından doÄŸan sorunlarda; araç sayısını azaltmak için, yaÅŸama- çalışma- alışveriÅŸ- kültürel etkinlik mekanlarının yakınlaÅŸtırılması/ bütünleÅŸtirilmesi olanaklarının aranması, kamu taşımacılığının geliÅŸtirilmesini, yayalığın ve bisiklet kullanımının özendirilmesini, gürültüsüz kent- gürültünün perdelenmesi konularını içeren yeni bir yönetiÅŸim modeline ihtiyaç vardır.
45. Samsunumuzda,Kentin enerjiyi en iyi biçimde kullanması, enerji etkinliÄŸi saÄŸlaması, enerji tüketimi az bir kent olması ve küresel ısınmayı artırmaması için, (doÄŸal verilerin en iyi biçimde kullanılmasını gözeten bir planlama ile) birincil enerji tüketimini azaltması, pasif güneÅŸ enerjisini kullanması, binaların elektrik enerjisiyle ısıtılmaması için gerekli önlemleri alması doÄŸrultusunda politikalar geliÅŸtirmesini içeren yeni bir yönetiÅŸim modeline ihtiyaç vardır.
46. Samsunumuzda,SaÄŸlıklı bir kent olabilmesi için dış ve iç mekanların saÄŸlık bozucu olmaması için gerekli politikaları geliÅŸtirmesini içeren yeni bir yönetiÅŸim modeline ihtiyaç vardır.
47. Samsunumuzda,Kentin sürekli olarak yakın çevresini istila eden ve karakterini/ özelliklerini bozan- ekolojik dengelerini olumsuz biçimde deÄŸiÅŸtiren bir etki yaratmaması, kırsal alanda yapı ile çevre arasındaki simbiyotik iliÅŸkinin kaybolması, kent dışı hipermarketler, yer bakımından sorunu olmayan (yerden bağımsız) sanayi, turizm amaçlı inÅŸaatlar gibi nedenlerle kırsal alanda ortaya çıkmakta olan tahribata ve sorunlara ve tahrip olan kırsal alanın yeniden inÅŸasına yönelik politikalar geliÅŸtirmesi gerekmektedir.
48. Samsunumuzda,Sürdürülebilir kentsel topluluk ve sürdürülebilir performans için, sürdürülebilir tasarım yöntemlerinin teÅŸviki, en iyi uygulama bilgilerinin yaygınlaÅŸtırılması, sürdürülebilir mahalleler (atık denetimi ve geri dönüÅŸüm, yeniden kullanım, bazı ambalaja yüksek ücret, mahalle içinde spekülasyon amacıyla boÅŸ bırakmaya ceza ve yapılaÅŸmayı teÅŸvik, vergilerin buna göre olması, boÅŸ tutulan üst katların- özellikle merkezi bölgelerde- olabiliyorsa konut olarak kullanımını teÅŸvik vb) için toplumsal-fiziksel planlar yapılması, amaçlarla araçları dengeleyerek, yerel iklime geleneÄŸe, kültürel içeriÄŸe uygun sentezlerle kültürel süreklilik saÄŸlama doÄŸrultusunda yaratıcı politikalara gereksinim vardır.
49. Samsunumuzda,Atık kaynaklı kirlenmenin azaltılması, sorumluluÄŸunun hatırlatılması, cam/ plastik/ evsel atıklar/ vb geri dönüÅŸüm ve yeniden kullanımını en üst düzeye çıkartmak için önlem alınması, bazı malzemeyle yapılan (cam/ metal/ plastik) ambalaja yerel vergi konulması, atıkların arıtılmasında kapalı sistemlerin tercihi, kentsel yıkımlardan çıkan atığın azaltması ve yeniden kullanımı, vb. konuları içeren yeni politikalar geliÅŸtirmesi gerekmektedir.
50. Samsunumuzda,SanayileÅŸmiÅŸ yapım süreçleri, herkesin yaÅŸamını zenginleÅŸtirecek biçimde kullanılmalı, ancak, endüstrileÅŸmeyle birlikte beliren tehlikeler de göz ardı edilmemelidir. Bu tehlikeler, bir geleneÄŸin, yerel kültürün tahrip edilmesi, zanaat becerilerinin ihmal edilmesi, kent mekanının/ yapılı çevrenin üretilmesi sırasında, zanaatçıların ÅŸantiye dışında bırakılması, nitelik gerektiren iÅŸgücü boyutunun giderek küçülmesi, tekdüzeliÄŸin teÅŸvik edilmesi biçiminde ortaya çıkabilir veya belirli oranlarda ortaya çıkmıştır.
51. Samsunumuzda,yerellik, sadece geçmiÅŸe ait olan deÄŸerlerin ifade edilmesiyle ilgili bir kavram olarak deÄŸil, yerel kültürün ÅŸimdi yeniden üretilmesiyle ilgili bir kavram olarak da düÅŸünülmelidir. Samsunda uygulanacak, Yerellik sentez olmalı, hem yerel kültürün ögelerini, hem evrensel kültürün ögelerini, geçmiÅŸi ve ÅŸimdiki zamanı (çaÄŸdaşı) farklı biçimlerde kapsayan bir sentez olarak düÅŸünülmelidir.
52. Samsunumuzda,mevcut örgütlenmelerin kentsel konularda daha fazla söz sahibi olabilmesi için, kamu yönetiminin (özellikle yerel yönetimlerin), STK'larla ve kamu yararına çalışan devlet örgütleriyle birlikte çalışarak, katılımı artırıcı mekanizmalar kurulması zorunludur.
53. Samsunumuz’da, Ä°ÅŸsiz ve aktif olmayanlar için aktif ve önleyici tedbirler alınması, • GiriÅŸimciliÄŸin ve iÅŸ yaratmanın teÅŸvik edilmesi, • Uyum saÄŸlama yeteneÄŸi ve mobilite saÄŸlanması, • BeÅŸeri sermaye ve yaÅŸ am boyu eÄŸitimin desteklenmesi, Ä°ÅŸgücü arzını arttırması ve aktif yaÅŸlanmanın teÅŸviki, • Cinsiyet eÅŸitliÄŸi, • Dezavantajlı gruplara karşı ayrımcılıkla mücadele ve bu grupların iÅŸgücü piyasasına entegrasyonunu saÄŸlamak, • Ä°ÅŸin gelir saÄŸlayıcı hale getirilmesi, • Kayıt dışı istihdamın kayıtlı istihdama dönüÅŸtürülmesi, • Bölgesel istihdam farklılıklarının giderilmesi,• Göç politikası, göçmenlerin iÅŸgücü piyasasına ve topluma entegrasyonukonuları içeren yeni politikalar geliÅŸtirmesi gerekmektedir.
54. Samsunumuz’da, Ä°nsanlar,hayatlarını çalışarak kazanmalarına mani olan yaÅŸlılık, engellilik, hastalık, iÅŸsizlik gibi durumlarda veya çalışarak kazananılan gelirin geçimi saÄŸlamaya yetmediÄŸi durumlarda, toplumun desteÄŸine güvenebilmesini saÄŸlayacak yeni politikalar geliÅŸtirmesi gerekmektedir.
55. Türkiye’de ve Samsunumuzda, Yoksulluk toplumun ufak ve marjinal bir kısmına özgü ya da geçici bir problem deÄŸildir. Türkiye’de medyan gelirin % 50’sinin altında yaÅŸayan insanların sayısı on bir milyondan fazladır. Bu rakam medyan gelirin % 60’ı temel alınarak hesaplandığında 16 milyonun üzerindedir. Ülkemiz, Samsunumuz ve milyonlarca insanın yaÅŸamını etkileyen yoksulluk çok ciddi bir eÅŸitsizlik sorunudur ve yoksullukla mücadele politikalarını içeren yeni bilimsel modellere ihtiyaç vardır.
